Jaarverslag 2024
Medio 2023 is één van de belangrijkste doelstellingen van de stichting, namelijk eerherstel van Anton de Kom, verwezenlijkt, met onder andere excuses van de overheid en instelling van een leerstoel bij de Vrije Universiteit Amsterdam. In 2024 heeft dat geleid tot bezinning over de invulling van de andere doelstellingen van de stichting. De stichting heeft besloten om EUR 16.000 vrij te maken voor educatie over het gedachtengoed van Anton de Kom en het koloniale verleden.
Wij zijn ontzettend dankbaar dat twee van de kinderen van Anton de Kom het eerherstel hebben meegemaakt. Op 18 februari 2024 overleed zoon Ad de Kom op 97-jarige leeftijd. Op 13 oktober 2024 is dochter Judith de Kom overleden op 93-jarige leeftijd. Kort voor haar overlijden verscheen haar laatste boek met daarin een verzameling brieven aan haar vader. Ze schreef dit werk, getiteld “Ik omhels je onafgebroken”, in samenwerking met schrijfster Ida Does. Kort na de presentatie van dit werk zei ze tegen haar uitgever: “De krans is gelegd, het boek is er. Nu kan ik rusten.”
Op 24 april 2024 werd er voor het eerst een herdenkingsbijeenkomst voor Anton de Kom gehouden op de Erebegraafplaats in Loenen. Daarbij waren een aantal bestuursleden aanwezig.
Nieuwe edities van Wij Slaven van Suriname
Sinds de opname Van Anton de Kom in de Canon van de Nederlandse geschiedenis, in 2020, is het aantal edities van zijn meesterwerk Wij Slaven van Suriname (1934) flink toegenomen. Op 22 februari 2025, de geboortedag van Anton de Kom, werd een speciale editie van het boek door de gemeente Amsterdam gratis uitgedeeld. Dit gebeurde ter gelegenheid van 80 jaar bevrijding en de 80e sterfdag van De Kom. Binnen 24 uur vonden 5.000 exemplaren via de vestigingen van de Openbare Bibliotheken Amsterdam (OBA) hun weg naar het publiek. Besloten werd tot een tweede oplage van deze speciale uitgave. Dit keer werden er maar liefst 7.500 exemplaren gedrukt. Hiermee kwam het aantal edities van Wij Slaven van Suriname op dertig.
Ook buiten het Nederlands taalgebied zijn er inmiddels verschillende edities verschenen. In 2021 verscheen een nieuwe Duitse vertaling van Birgit Erdmann: Wir Sklaven von Suriname (Berlijn: Transit Verlag). In 2022 verscheen de eerste Engelse editie: We Slaves of Suriname, vertaald door David McKay (Boston/New York: Polity). In 2022 verscheen tevens een Macedonische editie vertaald door Eli Pujovska (Skopje: Makavej Publishing). Het boek werd ook vertaald in het Oekraïns (Jason Choi, 2022). In september 2025 zal een Servische editie verschijnen (Belgrado: Clio Publishing House) vertaald door Jelica Novaković-Lopušina.
Financiële verantwoording
De stichting ontvangt een gedeelte van de auteursrechten van het werk van Anton de Kom en vergoedingen voor het gebruik van foto’s van Anton de Kom. In 2024 ontving de stichting daarvoor geen inkomsten. Wel ontving de stichting EUR 2.000 aan giften. Er is wat rente ontvangen en er zijn kosten gemaakt voor de bescherming van het merkenrecht en de bank brengt maandelijks EUR 25 in rekening voor het gebruik van de bankrekening. Er is circa EUR 1.800 aan resultaat toegevoegd aan het eigen vermogen. Bestuursleden ontvangen geen vergoeding voor hun werkzaamheden.
Jaarverslag 2023
In 2023 is één van de belangrijkste doelstellingen van de stichting verwezenlijkt:
eerherstel van Anton de Kom. Op 19 juni 2023 publiceerde de Rijksoverheid het
volgende bericht: “Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken heeft vandaag
namens de regering excuses aangeboden aan de kinderen en andere familieleden
van Anton de Kom voor het leed dat hij en zijn gezin hebben ondervonden door
toedoen van de toenmalige Nederlandse autoriteiten. Om invulling te geven aan
het eerherstel van Anton de Kom, heeft het kabinet in samenspraak met zijn
familie en de Anton de Kom Stichting besloten een leerstoel in te stellen bij de
Vrije Universiteit Amsterdam.”
Op 4 mei 2023 heeft Judith de Kom, dochter van Anton de Kom, tijdens de
Nationale Herdenking op de Dam ook namens haar broer Ad, een krans gelegd ter
nagedachtenis aan alle Surinamers en Antillianen die de Tweede Wereldoorlog niet
hebben overleefd.
Per 1 december 2023 is Guno Jones aan de Vrije Universiteit Amsterdam benoemd
tot hoogleraar op de ‘Anton de Kom leerstoel Geschiedenis van kolonialisme en
slavernij en hun hedendaagse sociale, culturele en juridische doorwerking’.
De leerstoel wordt gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken en is
ingesteld in samenspraak met de Anton de Kom Stichting en de Anton de Kom
Universiteit van Suriname. De leerstoel richt zich op de historische verwerking
van het Nederlandse slavernijverleden. Voortbouwend op het gedachtegoed van
De Kom, slaat de leerstoel een brug tussen Nederland en Suriname en tussen
Geesteswetenschappen en Rechtswetenschappen. De leerstoel betrekt het
koloniale verleden in brede zin – inclusief het slavernijverleden – bij het
bestuderen van de maatschappelijke vraagstukken in het verleden en het
heden, met bijzondere aandacht voor thema’s als rechtsgelijkheid,
rechteloosheid en rechtsherstel, migratie, racisme en discriminatie,
burgerschap en processen van in- en uitsluiting. De leerstoel beoogt een
intensivering van de samenwerking met de Anton de Kom Universiteit van
Suriname. Hoogleraar Guno Jones verricht de werkzaamheden dan ook jaarlijks
deels vanuit de VU Amsterdam en deels vanuit de Anton de Kom Universiteit in
Paramaribo. Dit betekent dat de stichting nu bezig is om de andere doelstellingen
te concretiseren. Dit zal naar verwachting begin 2024 plaatsvinden.
Financiële verantwoording
De stichting ontvangt een gedeelte van de auteursrechten van het werk van Anton
de Kom en vergoedingen voor het gebruik van foto’s van Anton de Kom. In 2023
bedroegen die gezamenlijk circa EUR 4.500. Daarnaast ontving de stichting circa
EUR 2.100 aan giften. De stichting heeft besloten om EUR 1.000 te doneren aan
een stichting die bijzondere Surinaamse boeken ter beschikking te stellen aan
Surinaamse instellingen. Er is wat rente ontvangen en er zijn circa EUR 1.000 aan
kosten gemaakt (boeken; bescherming merkenrecht; bank- en overige kosten).
Er is EUR 4.800 aan resultaat toegevoegd aan het eigen vermogen. Bestuursleden
ontvangen geen vergoeding voor hun werkzaamheden.
Jaarverslag 2022
Op 22 februari verscheen en prachtige uitgave uitgave van niet eerder uitgegeven werk van Anton de Kom: de Anangsieh Tories. Hij schreef dit boek tussen 1933 en 1937. Enkele bestuursleden hebben hier hun bijdrage achter de schermen aan geleverd.
Op 24 maart werd de tentoonstelling “Anton de Kom; Strijder, schrijver, wegbereider” geopend in het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. Deze tentoonstelling loopt tot januari 2024.
Er is op 29 juni een Stolperstein aangebracht voor het huis in de Johannes Camphuijsstraat 296 in Den Haag, waar Anton de Kom (1898–1945) en zijn gezin hebben gewoond. Er was
Ook dit jaar was er veel belangstelling voor het leven van Anton de Kom. Er zijn veel bijeenkomsten geweest waar familieleden van Anton de Kom of bestuursleden van de stichting acte de présence hebben gegeven. Zoals bij de 4 mei herdenkingen in Loenen, Kamp Vught,op het Anton de Komplein te Amsterdam en in het programma The Peter Talks aflevering Nooit Vergeten. Er waren bestuursleden aanwezig bij het overleg in het Catshuis met betrekking tot de excuses voor het slavernijverleden.
Bijzonder was de onthulling van de gedenksteen van Anton de Kom in de Nieuwe Kerk in Amsterdam op 24 november 2022, waar de dochter van Anton de Kom herinneringen ophaalde aan haar vader en voorlas uit zijn werk.
Vanaf 1 januari 2022 is de stichting door de belastingdienst erkend als ANBI. Dat betekent dat giften aan de stichting aftrekbaar zijn van de belastingen. Het bestuur van de stichting ontvangt geen vergoeding en is in 2022 regelmatig bijeen geweest. Het jaarverslag is in de bestuursvergadering van 20 maart 2023 vastgesteld.
Jaarverslag 2021
Het leven en werk van Anton de Kom komt steeds meer in de belangstelling en er is veel publiciteit geweest (zie onder NIEUWS).
In januari nam de Tweede Kamer een motie aan voor eerherstel van Anton de Kom. In de motie wordt gevraagd om een ‘ruiterlijk gebaar, waarin het foutieve handelen van de toenmalige overheid inzake Anton de Kom ondubbelzinnig wordt erkend’.
In 2021 heeft de stichting samen met The Black Archives en Atlas Contact een schrijfwedstrijd georganiseerd waarin mensen zich konden uitspreken over de betekenis van Anton de Kom. De stichting heeft zich beziggehouden met de voorbereiding van de tentoonstelling “Anton de Kom; Strijder, schrijver, wegbereider” die in 2022 plaatsvindt in het Nederlands Openlucht Museum te Arnhem. Er is een vertaling uitgekomen van Wij slaven van Suriname in het Duits en er wordt gewerkt aan een Engelse vertaling.
Ter gelegenheid van de jaarwisseling 2021-2022 heeft de Uitgeverij Atlas Contact een speciale uitgave van Anangsieh Tories van Anton de Kom uitgegeven.
De stichting heeft ook bijdragen geleverd aan onder andere: de 4 mei herdenking op het Anton de Komplein in Amsterdam, de tentoonstelling ”400 jaar Hugo de Groot” en de podcast Anton de Kom “Strijden ga ik”.
In het voorjaar heeft de stichting lesmateriaal ontwikkeld voor het basis onderwijs, dat bestaat onder andere uit een korte film met een achterkleindochter van Anton de Kom. Aan de hand van groepsopdrachten worden kinderen gestimuleerd te denken vanuit ‘het perspectief van een ander’.
In september 2021 werd de naam van de stichting gewijzigd in Anton de Kom Stichting en zijn de statuten van de stichting geactualiseerd om ANBI te kunnen worden. Vanaf 1 januari 2022 is de stichting door de belastingdienst erkend als ANBI. Dat betekent dat giften aan de stichting aftrekbaar zijn van de belastingen.
Jaarverslag 2020
2020 was een bijzonder jaar voor de stichting. Op 22 juni 2020 werd bekend dat Anton de Kom in de Canon van Nederland werd opgenomen. Wij Slaven van Suriname (1934) opnieuw uitgegeven en op de bestsellerslijst kwam. Dit iconische boek krijgt 86 jaar na publicatie eindelijk de aandacht die het verdient en kwam op de bestsellerlijst. De vertaalrechten zijn verkocht aan een Duitse uitgever. Er is een audio boek uitgegeven dat ten minste 16.000 maal is beluisterd.
De stichting had in 2020 EUR 800 inkomsten uit giften en EUR 534 aan auteursrechten. In 2020 is EUR 500 uitgegeven voor een audio boek en er zijn EUR 427 aan overige kosten gemaakt. Het bestuur ontvangt geen vergoeding. In 2020 is het bestuur van de stichting een aantal malen bijeen geweest en er zijn drie nieuwe leden in het bestuur benoemd. Het jaarverslag is in de bestuursvergadering van 27 mei 2021 vastgesteld